پرسش و پاسخ 1

دانشمند معتزلى ابى عثمان عمرو بن بحر الجاحظ که از علماء و محققین اهل سنت

 است اگر چه در پاره موارد مانند ابن ابى الحدید طرفدارى از شیخین نموده است

 ولى رساله جداگانه‏اى نوشته و دلائلى آورده است که پس از رحلت پیغمبر صلى

الله علیه و آله جانشین او على بن ابیطالب است نه ابوبکر،و على بن عیسى اربلى

 آن را در کتاب خود (کشف الغمه) آورده است.

و ما براى تکمیل مباحث این فصل ذیلا بطور اختصار آنرا می نگاریم.

خلاصه سخنان جاحظ چنین است که می گوید دو فرقه اسلام (سنى و شیعه) با

 هم اختلافداشته یکى از آنها می گوید چون پیغمبر (ص) رحلت فرمود جانشینى

 براى خود تعیین نکرد و امت را اختیار داد که هر که را خواستند براى جانشینى

 انتخاب کنند و مردم هم ابوبکر را انتخاب کردند و گروه دیگر معتقدند که رسول

 اکرم (ص) على را به جانشینى خود تعیین کرد و او را براى پس از خود پیشواى

 مسلمین قرار داد و هر یک از این دو گروه ادعاى حقانیت خود را می کنند و

چون ما چنین دیدیم هر دو فرقه را نگه داشتیم تا با آنها بحث کنیم و حق را از

 باطل باز یابیم و از همه آنها پرسیدیم آیا مردم از داشتن یک والى براى  اداره

 کردن امورشان و جمع آورى زکات اموال و تقسیم آن میان مستحقین و همچنین

براى قضاوت میان آنها و استرداد حق مظلوم از ظالم و اقامه حدود و بطور کلى

 براى حفظ دین ناچارند یا خیر؟همه گفتند: بلى ناچارند.

باز از آنها پرسیدیم که آیا مردم مجازند که بدون نظر و توجه به کتاب خدا و

 سنت پیغمبرشان کسى را براى خود والى کنند؟ گفتند :خیر مجاز نیستند.

 

آنگاه از همه آنها پرسیدیم آن اسلامى که خداى تعالى به قبول آن دستور

 داده است کدام است؟

گفتند: اسلام اداى شهادتین است و اقرار به آنچه از جانب خدا به پیغمبر

 آمده و نماز و روزه و حج به شرط استطاعت و عمل به قرآن و حرام دانستن

حرام آن و حلال دانستن حلال آن.

 

باز از آنها پرسیدیم آیا خدا را بندگان نیکى در میان مخلوقاتش هست که

آنها را برگزیند و اختیار کند؟ گفتند: بلى.

 

پرسیدیم :به چه دلیل؟گفتند: خداوند د ر قرآن فرماید:و ربک یخلق ما 

یشاء و یختار ما کان لهم الخیرة من امرهم.

 

سپس از آنها پرسیدیم:نیکان‏چه کسانى‏اند؟گفتند: پرهیزکارانند .

 

گفتم به چه دلیل؟گفتند فرمایش خداوند است که:ان اکرمکم عند الله

 اتقیکم.

 

گفتیم :آیا خدا را می رسد که از میان پرهیزکاران هم بهترین آنها را برگزیند؟

 

گفتند: بلى مجاهدین را که با مال و جانشان جهاد می کنند به دلیل قول 

خداوند تعالى که فرماید:فضل الله المجاهدین باموالهم و انفسهم على 

القاعدین درجة.

سپس گفتیم :آیا خدا را نیکانى از مجاهدین هم هست؟همه گفتند: بلى

 کسانى از مجاهدین که به جهاد سبقت گیرند از بقیه برترند به دلیل آیه:

لا یستوى منکم من انفق من قبل الفتح و قاتل.

ما این سخنان را از آنها قبول کردیم زیرا هر دو گروه در آنها وحدت نظر

 داشتند و تا اینجا دانستیم که بهترین مردم سبقت کنندگان در جهادند.

منبع:کشف الغمه ص 12